Son dönemde geleneksel alışveriş yönteminde uygulanan indirim fırsatlarının, sosyal medya platformlarında da kullanıldığı görülmektedir. Bu noktada geleneksel alışveriş alışkanlığının aksine söz konusu indirim fırsatlarının sosyal medyaya entegresi farklı bir şekilde gerçekleşmiştir. Sosyal medyada kullanıcının, ürünü ucuza almak yerine o ürünü “kazanarak” bedavaya sahip olabilmesi sosyal medya üzerinden gerçekleşen çekilişler marifetiyle mümkün kılınmıştır. Bedavaya ürün kazanma teşvikinin yarattığı tüketici davranış eğilimiyle son dönemlerde sosyal medya aracılığıyla yapılan çekilişlerin sayısı artmış olup işbu çekilişlerin izinsiz yapılması halinde gerçekleşen hukuki müeyyideler çekilişlere ilişkin hukuki düzenlemelerin açıklanması gerekliliğini ortaya koymuştur.
Her geçen gün yaygınlaşmakta olan sosyal medya çekilişlerinin, getireceği hak ve yükümlülüklere ilişkin sınırlamaların neler olacağı konusu tartışma yaratmış bunun sonucunda birtakım düzenlemeler yapılmıştır. Resmî Gazetenin 04.10.2006 yılında yayımlamış olduğu, Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü Karşılığı Nakit Olmayan Piyangolar ve Çekilişler Hakkında Yönetmelik çerçevesinde sosyal medya çekilişlerine ilişkin olarak ilk adım atılmıştır. Söz konusu çekilişler, Yönetmeliğin esasına aykırı olmayacak şekilde düzenlenmelidir. Yönetmelik kapsamında; Gerçek ya da tüzel kişiler sosyal medya üzerinden yapacakları ve konusu nakdi bedellere dayanmayan tüm çekiliş ve piyango düzenlenmeleri için idare iznine muhtaç tutulmaktadır.
Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü Karşılığı Nakit Olmayan Piyangolar ve Çekilişler Hakkında Yönetmeliğin 4.maddesi;
"b) Çekiliş: Düzenlenen kampanyalar sonucunda, taahhüt edilen ikramiyeleri kazanacak katılımcıların, usul ve esasları İdarece uygun görülecek kura çeşitleriyle belirlenmesini,”
Şeklinde ifade edilmektedir.
Sosyal medya üzerinden yapılan çekilişler için kullanıcı şahıs veya şirketin, yukarıda verilen tanım doğrultusunda Milli Piyango İdaresinden (“İdare”) yazılı izin alması gerekmektedir. Bazı sosyal medya kullanıcıları, düzenlenen organizasyonu yarışma adı altında duyurarak idareden izin almaya gerek olmayacağı saikiyle hareket etse de yönetmelik kapsamında çekiliş ve yarışma kavramları ayrı olarak tanımlanmış olup çekiliş ya da yarışmanın mahiyet itibariyle neye dayandığı da idare tarafından incelenmektedir. İlgili hesap sahibinin (şahıs veya şirket) Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü Karşılığı Nakit Olmayan Piyangolar ve Çekilişler Hakkında Yönetmeliğe aykırılık teşkil etmemesi adına; Yönetmelikçe öngörülen, ticari amaçlı çekilişler kapsamına gireceğinden İdarenin iznine tabi olacağı hususuna dikkat etmesi zorunluluğu bulunmaktadır. Fakat, İdarece belirlenen parasal tutarın altında kalan ticari amaçlı çekilişler Yönetmelik hükümlerine dahil olmayacaktır.
Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü Karşılığı Nakit Olmayan Piyangolar ve Çekilişler Hakkında Yönetmelik Kapsamına Dahil Olmayan İstisnai Durumlar
Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü Karşılığı Nakit Olmayan Piyangolar ve Çekilişler Hakkında Yönetmeliğin 2. maddesi ise yönetmelik kapsamına girmeyen haller;
• Münhasıran toplantıya katılanlar arasında düzenlenen ve toplantı süresi içinde başlatılıp sonuçlandırılan karşılığı nakit olmayan piyango ve çekilişler,
• Firmaların münhasıran başbayi ve bayileri arasında ciro primi niteliğinde vereceği ikramiye ve hediyelerin tespitine yönelik yapacağı çekilişler,
• Çekiliş yapılmaksızın önceden belirlenen ve ilan edilen şartları taşıyanların tamamına ikramiye verilmesi şeklindeki düzenlemeler,
• Katılımcılardan herhangi bir bedel talep edilmemesi ve bir mal veya hizmetin pazarlama veya satışı amacına yönelik olmaması kaydıyla Yönetmeliğin yarışma olarak tanımladığı düzenlemeler,
• Yarışma veya bu mahiyetteki düzenlemelere katılacak olanların çekiliş ya da kura yöntemine başvurulmaksızın, önceden ilan edilen şartlara göre seçildiği düzenlemeler ile aday olanların huzurunda sadece bunlar arasından çekiliş veya kura yöntemiyle belirlendiği düzenlemeler,
• Bir kişinin kazanabileceği ikramiyenin rayiç bedelinin 08.06.1959 tarihli ve 7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanununun 4’üncü maddesinin e) fıkrasında belirtilen istisna tutarının %2 sinin altında kaldığı düzenlemeler,
• Sosyal amaçlı piyangolar.
Şeklinde sıralanmaktadır.
Her ne kadar yönetmelik kapsamına girmeyen haller sınırlı sayıda yukarıdaki şekilde belirtilmiş olsa da Milli Piyango İdaresi, Yönetmelik kapsamında olsun ya da olmasın, sosyal medya paylaşım siteleri üzerinde gerçekleştirilen faaliyetler için idare izninin gerekliliğini vurgulamaktadır. Dolayısıyla kapsam dışı kalan faaliyetler bakımından da İdare’ye bildirimde bulunularak Yönetmelik’in 7. maddesi uyarınca yazılı izin alınması gerekmektedir.
Yapılacak Çekilişlerin Reklam ve İlanlarında Dikkat Edilecek Hususlar
Milli Piyango İdaresi’nin yasal iznine tabi olsun ya da olmasın ilan ve reklamlarda;
• Çekilişin gerçekleştirilmesinde kullanılan reklam materyallerinin, internet sitesinin, sosyal medya hesaplarının çekilişe ilişkin kural ve işlemlerin Türkçe olarak net bir şekilde belirtilmesi,
• Duyurularda vadedilen ödül ile kazanana verilen ödülün farklı olmaması,
• Çekiliş sonrası kazananların nasıl ilan edileceği ve ödülün ne şekilde teslim edileceğinin belirtilmiş olması,
• 18 yaşından küçüklerin çekilişe katılamayacağı, katılması ve çekiliş sonrası ödülü kazanması halinde ödülün kendisine verilemeyeceğinin belirtilmesi gerekmektedir.
Eğer yapılacak çekiliş Milli Piyango İdaresi’nin yasal iznine tabi ise gerekli izinler alındıktan sonra çekilişin ilan ve reklamında Milli Piyango İdaresi’nin izin numarası ve tarihi belirtilmesi gereklilik arz etmektedir.
Yönetmeliğe Aykırılık Halinde Uygulanacak Yaptırımlar
Resmi Gazetede 9 Kasım 2022 tarihinde yayımlanan Gelir Vergisi Kanunu Değişiklikleri 40. madde gereğince; “ Karşılığı nakit olmayan; her türlü eşya piyangosu, müşterek bahis ve benzeri oyunların fiziki veya elektronik ortamda düzenlenmesi kapsamında İdarenin sözleşme imzalamak suretiyle tesis ettiği başbayi, elektronik ortam bayi, sabit ve gezici bayiler ile başbayi tarafından tesis edilen alt bayiler hariç olmak üzere; 41 inci maddenin ikinci fıkrası hükmü uyarınca gerekli izni almakla birlikte çekilişleri yapmayanlar ya da çekiliş sonuçlarını ilan etmeyenler veyahut taahhütlerini yerine getirmeyenler iki aydan iki yıla kadar hapis ve üç bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılır.” şeklinde idari para cezası öngörülmektedir.
320 sayılı Milli Piyango Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin cezai hükümler başlıklı 52.maddesi gereğince de;
ç) Kişileri reklam vermek ve sair surette her türlü eşya piyangosu, şans oyunları ve müşterek bahis veya benzeri oyunları oynamaya teşvik edenler, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve üç bin güne kadar adli para cezasıyla,
d) Fiziki veya elektronik ortamlar üzerinden üçüncü kişilerce düzenlenen her türlü eşya piyangosu, şans oyunları ve müşterek bahis veya benzeri oyunları oynayanlar, mahallin en büyük mülki idare amiri tarafından beş bin liradan yirmi bin liraya kadar idari para cezasıyla cezalandırılır.
Karşılığı nakit olmayan; her türlü eşya piyangosu, müşterek bahis ve benzeri oyunların fiziki veya elektronik ortamda düzenlenmesi kapsamında İdarenin sözleşme imzalamak suretiyle tesis ettiği başbayi, elektronik ortam bayi, sabit ve gezici bayiler ile başbayi tarafından tesis edilen alt bayiler hariç olmak üzere; 41’inci maddenin ikinci fıkrası hükmü uyarınca gerekli izni almakla birlikte çekilişleri yapmayanlar ya da çekiliş sonuçlarını ilan etmeyenler veyahut taahhütlerini yerine getirmeyenler iki aydan iki yıla kadar hapis ve üç bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılır.
Bu maddenin birinci ve ikinci fıkrası kapsamına giren suçların işlendiği iş yerleri mahallin en büyük mülki idare amiri tarafından ihtarda bulunulmaksızın üç aya kadar süreyle mühürlenerek kapatılır. İş yeri açma ve çalışma ruhsatına sahip iş yerlerinin ruhsatları mahallin en büyük mülki idare amirinin bildirimi üzerine ruhsat vermeye yetkili idare tarafından beş iş günü içinde iptal edilir.
Bu madde kapsamına giren suçlardan dolayı, tüzel kişiler hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.
Bu madde kapsamındaki suçlarla bağlantılı olarak, şans oyunları, her türlü eşya piyangosu, müşterek bahis veya benzeri oyunların oynanmasına tahsis edilen veya oynanmasında kullanılan ya da suçun konusunu oluşturan eşya ile bu oyunların oynanması için ortaya konulan veya oynanması suretiyle elde edilen her türlü mal varlığı değeri, 26.09.2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun eşya ve kazanç müsaderesine ilişkin hükümlerine göre müsadere edilir.”
Şeklinde bahsedilmektedir.
Söz konusu madde uyarınca çekiliş düzenlenirken idareden izin alınmaması veya şartlarına uyulmaması zaten halihazırda bir idari para cezası gerektirirken aynı zamanda 320 sayılı Milli Piyango Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, izin alındıktan sonra dahi çekilişin planlandığı gibi gerçekleşmemesini cezai yaptırımla hüküm altına almaktadır.
Yeni Yönetmelik Değişikliğinde Değinilen “Aracı Firma”
16.06.2022 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan “Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü Karşılığı Nakit Olmayan Piyangolar ve Çekilişler Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmelik”, izin süreçleri açısından yeni birtakım düzenlemeler öngörmektedir. Yeni düzenlemeyle özellikle 1. madde n bendi kapsamına yeni bir tanım olan “aracı firma” ifadesi eklenmiştir. 1. madde n bendinde “Aracı firma”nın tanımı şu şekilde yapılmıştır: “Karşılığı nakit olmayan piyango ve çekiliş düzenlemek isteyenler tarafından elektronik ortam üzerinden yapılacak müracaatların, bu Yönetmelikle belirlenen esaslara uygun olarak İdareye intikal ettirilmesi ve başvuru sahiplerine danışmanlık hizmeti verilmesi amacıyla aracılık yapma ruhsatı verilen tüzel kişileri” Yukarıda bahsedilen Yönetmelik’e eklenen “aracı firma” tanımı ile birlikte, karşılığı nakit olmayan piyango ve çekiliş düzenlemek isteyenler eğer bunu aracı kurum tekeliyle gerçekleştireceklerse o halde de aracı kurumun, Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü Karşılığı Nakit Olmayan Piyangolar ve Çekilişler Hakkında Yönetmelik ile belirlenen esaslara uygun olarak Milli Piyango Müdürlüğüne intikal ettirilmesi ve başvuru sahiplerine danışmanlık hizmeti verilmesi amacıyla aracılık hizmeti gereği ruhsat alması gerekmektedir. Görüldüğü üzere ilgili değişiklik neticesinde aracı kurum-tüzel kişiler dahi izne ve esaslara tabi tutulmaktadır.
Son olarak yapılacak çekiliş, eğer Milli Piyango İdaresi’nin yasal iznine tabi ise gerekli izinler alındıktan sonra çekilişin ilan ve reklamında Milli Piyango İdaresi’nin izin numarası ve tarihi belirtilmesi gerekmektedir.
Tüm bu yukarıda sözü edilen hususlar ışığında, çekiliş yapacak olan şahıs veya şirket hesaplarının zarara uğramamaları için Milli Piyango İdaresinden izin alıp Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü Karşılığı Nakit Olmayan Piyangolar ve Çekilişler Hakkında Yönetmelik de belirtilen şartları taşıması gerekmektedir. Aksi halde Gelir Vergisi Kanunu Değişiklikleri ve 320 sayılı Milli Piyango Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin hükümlerinde sınırları çizilen adli para cezası, hapis cezası ve hatta işyerinin mühürlenerek kapatılması sonuçları ile karşı karşıya kalacaklardır.
GSU Hukuk Bürosu Blog sayfasında yer alan hukuk ve diğer konulardaki yazılara https://www.gsu-law.com/ web sitesinden ulaşabilirsiniz.
ECEM TUANA GÜNEY
Kaynakça:
1. Milli Piyango Hakkında Kanun Hükmünde Kararname
https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/4.5.320.pdf
2. Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde
Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/11/20221109.pdf
3. Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü Karşılığı Nakit Olmayan
Piyangolar ve Çekilişler Hakkında Yönetmelikhttps://www.mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdf?mevzuatNo=10677&mevzuatTur=KurumVeKurulusYonetmeligi&mevzuatTertip=5
4. Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü Karşılığı Nakit Olmayan Piyangolar ve Çekilişler Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmelik
https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/06/20220616-2.htm
Comentários